Friday, October 22, 2010

Sorkar hna thawk ve lo tan Pension

            Nimin chu kan chhung lamhnai tak nu pakhat, kan inah chaw a rawn ei a, a riak nghal bawk a. Amah a upat tawh tehlul nen, fa te zara nuamsa taka awm der der thei tawh tur a ni na in, ram lam hna thawkin tuktin a la chhuah thin thu a sawi a. Chutiang bawkin a pasal pawh a ni ve tho va; tuktin hnathawkin an chhuak dun thin. Lo an nei a, hlo thlawh leh buhseng hnaa an neih mai bakah thing phurh leh chakkhai laa ram lama chhuah a ngai reng thin. Inhlawhna awm thei ang angah an inhlawh ve thin bawk. Kum 60 zeta upa an ni tawh na a, nitin hna thawk lovin an awm thei chuang lo. An thawh loh chuan an nghei a ni mai dawn si a.Kum kha leh chen rim taka hna an lo thawh tawhna ah khan pension a awm ve si lo. Pension hlawh la a, thlamuang taka awm der der tawh rual an ni asin maw le.

            Mi pakhat pawh sorkar hna a hmuh loh vangin private sikul ah a inhlawh thin a. A thatlai hun chhung zawngin zirtirtu hna a thawk a; a thla hlawh bakah home tution te pein sum a lalut ve nual thin. A lo upa ta a, a hna atangin a lo chawl ta a. Sorkara lama a thawhpui te'n GPF an chhuahpui teuh bakah thlatin pension hlawh an la neih zui laiin, ani erawh chu a "mai par thlawn" tawp mai ve thung. A va khawngaihthlak tehlul em. 

            Sorkar hnathawk ni ve lo tan hian pension awm ve thei miah lo tura kan ngai tlat thin hi a pawi a, he ngaihdan hi kan paihbo a hun takzet tawh a ni. Kum a lo upat hnua pension nei thei tur hian sorkar hna kan thawh kher a tul lo. Tunah chuan Insurance Company rintlak tak tak te kan ramah an lo lut ve thei ta a. Heng Insurance Company te hian Pension scheme tha tak an nei a. Heng scheme te hi zawm tum ve ta hram hram hlawm i la, tichuan sorkar hna thawk kher lo pawhin, kan duha kan tum anih phawt chuan pension tha tak kan nei ve thei dawn ani. 

           Sorkar hnuaia thawk te chu, sorkarin an thla hlawh atangin thlatin an cut sak a, chu chu EPF ah an chhung lut thin. Hei bakah hian D.A. thenkhat sorkarin a pek kim lohte an chhunglut bawk a, tin, arrear awm ang ang te pawh hetah hian an chhunglut vek thin. Hei vang hian an pension huna an lak pawh a tam em em thin.

           Insurance Company hnuaia pension plan kan zawm ve dawn anih chuan, sorkar hnathawk te ang bawkin thlatin pawisa kan chhun luh ve a ngai a. Hetianga thlatina pawisa dah zat zat thin hi mizopa peihna hian a tlin meuh thin lo. Thla khat chhunga income atang a 10% tal pension scheme ah hian chhun luh ni ta se. A aia tlem pawh a theih tho va, mahse a tam lam apiang a tha. He thlatina kan submit hi, zawi zawiin a lo inkhawlkhawm ang a, kan lo dah tam deuh anih pawhin, kan upat hnuah azavaia kan ta vek tho tur a ni. Vanduaithlak taka a hun hmaa kan lo boral palh anih chuan luman kan nei dawn a, kan pawisa lo dah tawh zawng zawng leh kan luman chu kan chhung te'n an la chhuak vek thei ang.Pathian zara kan damrei anih hlauh chuan sorkar hnathawk te'n GPF an lak chhuah thin ang kha kan la chhuak ve ang a, chumi hnuah thlatin pawisa kan la chhuak ve thei bawk ang. Tichuan, kan that lai chhung zawnga rim taka hna kan thawh te kha, kan lo tar ta a, hna kan thawh peih tawh loh hnuah pawh thlatin hlawh lak tur kan nei ve thei tawh dawn tihna a lo ni ang.

            Pension hi sorkar hnathawk tan chauh emaw kan ti thin hi a dik lo va. Kuthnathawka ei zawng thin pawhin, a tuma a duh anih phawt chuan Pension tha tak amah leh amah a insiam ve thei a. Sorkar office a MR a thawk te, private firm lama thawk te, sumdawnna lam khawih thin te zawng zawng pawhin Pension tha tak an lo nei ve thei tawh ang. Pension neih ve duh tan chuan heng insurance company SBI Life, LIC,  Birla Sun Life, ICICI Prudential, Bajaj Allianz, etc., ah te hian zawh fiah mai chi a ni ang. Heng Insurance Company te aia retirement scheme tha zawk EPF hi, mipui te tana phalraiin kan sorkar hian han tlangzarh thei se aw.




12 comments:

  1. Hetianga thlatina pawisa dah zat zat thin hi mizopa peihna hian a tlin meuh thin lo- A dik lutuk, keipawh nikum khan Postal LIC ti ve turin kan U in min sawi hmuh a, thla tin Rs. 105 pawhin a theih niin ka hria, a tam loh tehreng nen tun thlengin ka la ti ta chuang lo!

    Kan taimakna in a tlin loh chu thuran nise a nachang kan la hriat tawk loh vang a ni mai thei...Lo neia eizawng, taima rumrut mai, Concrete Building hial sa ta ka hria. Mahse an thlai thar hralhna man an khawl ve keuh keuh atanga Concrete Building an han sak pum chhung kha a rei lutuk a, an zawhfel meuh chuan mumal a hnathawk thei an ni tawh meuh lo. An fakawm rual rualin tangka khawlna bawm dang an neih hmel si loh a, an khawngaihthlak angreng chu ka ti. Post tha tak a ni e.

    ReplyDelete
  2. Postal Life Insurance hi a tlawm a, sorkar an nih vangin an nghet tlut bawk. Mahse, an inthlahdah uchuak khawp mai. Nikum kumtira endowment fund zawm tawh kha, tun thlengin Insurance Document an thawn lo nia maw le. Document tel lo chuan a claim theih si lo va. An scheme a that thin bakah an rintlak tehlul nen, an inthlahdah deuhva a pawi a ni.

    @Dawldanga: I hmelhriatte pawh khi, hna an thawh theih vanglai khan khawi berah emaw Pension scheme han zawm ve se la chuan, tuna an lo tar chhiat hnu pawh hian hnathawh hah ngai lovin pension hlawh an nei ve reng mai tur.

    Sorkar hnathawk kher lo tan pawh Pensio hi a neih ve theih a ni tih hi mipui te hian hre mawlh teh se.

    ReplyDelete
  3. A pu, i thil rawn ziak hi a bengvarthlak hle mai. Lunglei lam CH CH B chhuahah khan lo chhuah teh. Thingtlang lam unau te tan a tangkai dawn em mai. A pum pui a chhuah loh pawhin a part ang in then mai sela. Hma la thei la ka duhsak hle a che. Tak tak.

    ...khrum

    ReplyDelete
  4. A ziak tha leh pek. New pension scheme central sorkarin a kalpui thar hi hetiang i sawi ho ang hi a ni in ka hria.

    Central Record keeping agency, CRA a awm a, chutah chuan sorkar hnathawk in net pay atanga 10% an daha, central govt in matching share 10% bawk lo dah ve in chu sum chu insurance 3, sbi pension scheme, postal leh Lic ah an lo dah ve a, a pung leh a capital kha an pension huna an inchawm na tur chu a ni.

    He scheme hi private pawha zawm ve theih a ni a, mahse 10% govt c0ntribution kha a awm ve lo thung. Tunah hian keipawn ka zawm a, kan account kha online access a theih a, kan pawisa zat chiang takin a pung nen a hriat theiha a him khawp mai.

    ReplyDelete
  5. @ khumchikthei: Chanchinbu lama thu ziak tur chuan ka la intiam lo deuh a ni. Heti hian mahni thluak phak tawk te tein ka han ziak chho ve bek bek ang a, nakinah chhuah tlak te a la awm anih chuan kan la chhuah ve dawn nia.

    @ Xingibera: Private a zawm ve theih dan chu min lo hrilh ve teh. Chu tak chu alawm tangkai em em chu. Ka lo ngaichang reng dawn che a nia. Online hmanga deposit theih anih phei chuan a tha hlei hlei.

    ReplyDelete
  6. A Pu, engatinge i la 'intiam' loh a aw! Thuziak thiam vangin i ziak dawn lova, i thuziak in thupui a fun vangin i ziak dawn a lawm. Han ti tawp la i tan a ni mai. Full support.

    ...khrum

    ReplyDelete
  7. @khumchikthei: I thahnemngaihna a ropui e. Mahni blog ah hi chuan thu nepnawi te te pawh ziak ila, tu'n an sawisel dawn chuang lo va, amaherawhchu, chanchinbu lamah mi tam tak chhiar atana ziah ve ngawt chu rin aiin huaisen a ngai dawn khawp mai. I rawtna hi a tha ka ti khawp mai. Ka la zawm em em ang.

    ReplyDelete
  8. @xingibera: NPS contribution hi 10% of net pay ni lovin 10% of pay in pay band+grade pay+DA a ni zawkin ka hria.

    ReplyDelete
  9. @Anonymous: Xingibera hian han sawi chiang deuh law law se la aw, tiraw. Nang pawh hian i hriat chian hmel si a, han sawi belh la maw le. Engpawh nise, ka blog min tlawh sak vangin ka lawm e.

    ReplyDelete
  10. Caribou chu ziak tha hle mai, a bengvarthlak bawk si! Pension neih hi chu a lo hlu dawn khawpin ka hria! Sorkar hna thawk lo pawhin dah peih phawt chuan an nei thei tho sia! Mizo te hian heti lama rilru kan pek tan chu a ngai ngei dawn anih hi!

    ReplyDelete
  11. @anonymous, a ni mai thei, mahse a danglamna a tam lo ang, i sawi bakah khian TA leh DA ON TA amount tlemte a tel belh hlek ang.

    @u caribou, tier II ka tih kha ka join loh jawk a ni a, chiang taka ka hriat loh chuan ka sawi huai ngamlo a lawm mawle. Authentic ka duh vang in. Chiang zawka rawn sawi thei turah in ngai ila, ka beng ka lo chhi zau zual deuh ang e.

    ReplyDelete
  12. @Maisek: I ngaihdan i rawn thawh ve avangin ka lawm e.

    @Xingibera: Hei kan lo nghak reng che a nia. Chiang zawkin i blog lamah pawh ziak mahla a pawi chuang lo.

    ReplyDelete